تذکری درباره بهره مندی از ماه رجب
این روایت از وجود شریف پیامبر خدا حضرت محمدصلی الله علیه و آله و سلم نقل شده است: إِنَّ لِرَبِّکُمْ فِی أَیَّامِ دَهْرِکُمْ نَفَحَاتٍ أَلَا فَتَعَرَّضُوا لَهَا [1]. به نسیمی که سبب می‌شود پژمرده شکوفا و افسرده باطراوت شود، نفحه می‌گویند؛ هر نسیمی نفحه نیست. اگر ما آدم‌ها به حال خود رها شویم، به صورت عادی افرادی پژمرده، بیطراوت، بی‌حال، افسرده و تنبل هستیم. باید خدا برای بندگی به ما نشاط دهد. طبیعت دنیا چنین است که انسان با اشتغال به آن، از طراوت‌های معنوی دور می‌شود. در نتیجه حال و حوصله‌ی نماز و کارهای خیر را نخواهد داشت، از ذکر خدا لذت نمی‌برد و یا حتی از آن گریزان می‌شود. این‌ها همه نشانه‌ی اقبال به دنیاست. در این شرایط خدا گاهی اوقات نفحه‌هایی ایجاد میکند و طراوتی به شخص میدهد. این نسیم باعث می‌شود شخص از مردگی و پژمردگی به زندگی و شادابی بیاید.
این نفحات برای افراد مختلف، متفاوت است. یکی از اساتید ما به نقل از آقای بروجردیرحمة الله علیه میفرمود: «خدا برای برخی، روزی ده نفحه ایجاد میکند.» این نفحه برای برخی ده روز یک بار و برای برخی کم‌تر پدید می‌آید. تعداد این نسیم‌ها به خود شخص و شرایط مکانی و زمانی و محیطی او بستگی دارد. یکی از زمان‌هایی که خدای متعال بنا دارد نفحاتش را به سوی بندگان گسیل دهد، وقت سحر است. در دعای بین نماز شفع و وتر آمده است: وَ لَکَ فِی هَذَا اللَّیْلِ نَفَحَاتٌ وَ جَوَائِزُ وَ عَطَایَا وَ مَوَاهِب [2]. خدایا تو امشب نسیم‌هایی داری (که عده‌ای را از افسردگی بیرون میآورد).... یکی از این زمان‌ها شب و روز جمعه است. یکی دیگر ماه رجب است.
این روایت را فقط ترجمه می‌کنم اما شما در فقره‌فقره‌ی این روایت تأمل کنید. روایت از وجود شریف پیامبر خدا حضرت محمدصلی الله علیه و آله و سلم نقل شده است [3]: إِنَّ اللهَ تَعَالَى نَصَبَ فِی السَّمَاءِ السَّابِعَةِ مَلَکاً یُقَالُ لَهُ الدَّاعِی... خدای متعال در آسمان هفتم فرشته‌ای دارد که به او داعی (دعوت کننده) گفته می‌شود. فَإِذَا دَخَلَ شَهْرُ رَجَبٍ یُنَادِی ذَلِکَ الْمَلَکُ کُلَّ لَیْلَةٍ مِنْهُ إِلَى الصَّبَاحِ... زمانی که ماه رجب وارد می‌شود، او هر شب تا سپیده دم ندا میدهد. ندا به معنای فریاد زدن است اما نجوا به معنای سخن گفتن آرام و خصوصی است. در این ماه ندا می‌آید. یُنَادِی ذَلِکَ الْمَلَکُ کُلَّ لَیْلَةٍ مِنْهُ إِلَى الصَّبَاحِ... آن ملک هر شب تا صبح فریاد میزند که: طُوبَى لِلذَّاکِرِینَ طُوبَى لِلطَّائِعِینَ... خوشا به حال دو دسته از مردم. اول کسانی که اهل طاعت خدا هستند. طائع کسی است که از سر رقبت و خضوع و تسلیم قلبی آمده است (نه از سر اضطرار). دوم کسانی که یاد خدا میکنند. آن ملک نمی‌گوید: خوشا به حال کسانی که پول و مدرک و ماشین دارند، عروس یا داماد چنین و چنان دارند! فقط خوش به حال دو دسته: آنان که اهل اطاعت‌اند و آنان که به یاد خدا هستند. از این‌جا به بعد حدیث، حدیث قدسی می‌شود. خدا می‌گوید: حرف خداست: وَ یَقُولُ اللهُ تَعَالَى أَنَا جَلِیسُ مَنْ جَالَسَنِی... منِ خدا، منِ رب العالمین، با هر کسی که با من رفیق و همنشین شود، رفیق و همنشین میشوم. وَ غَافِرُ مَنِ اسْتَغْفَرَنِی... هر کس از من آمرزش بخواهد او را میآمرزم. الشَّهْرُ شَهْرِی وَ الْعَبْدُ عَبْدِی وَ الرَّحْمَةُ رَحْمَتِی... این ماه، ماه من است. رحمت نیز رحمت من است. بنده نیز بنده‌ی من است. خلاصه ریش و قیچی دست من است! به هیچ کس مربوط نیست که من چقدر رحمت در این ماهی که برای خودم انتخاب کردم میخواهم به بنده‌ام عنایت کنم! فَمَنْ دَعَانِی فِی هَذَا الشَّهْرِ أَجَبْتُهُ وَ مَنْ سَأَلَنِی أَعْطَیْتُهُ وَ مَنِ اسْتَهْدَانِی هَدَیْتُهُ... هر کس در این ماه بگوید: یا الله، یا رب، یا کریم، یا رحمان، یا رحیم! من را صدا بزند، من جوابش را میدهم. هر کس از من چیزی را درخواست کند، به او عطا می‌کنم. اگر کسی از من هدایتی جویا شود، دنبال هدایت تازه‌ای باشد، به او میدهم. وَ جَعَلْتُ هَذَا الشَّهْرَ حَبْلًا بَیْنِی وَ بَیْنَ عِبَادِی... این ماه را ریسمانی بین خودم و بندگانم قرار دادم، فَمَنِ اعْتَصَمَ بِهِ وَصَلَ إِلَی... هر کس به این ماه چنگ بزند، به من خواهد رسید.
فقرات این روایت که مرحوم سید بن طاووس در اقبال الاعمال نقل کرده است، بسیار جای فکر کردن دارد. ما به خیلی از مسائل بی‌ارزش و کم‌ارزش فکر می‌کنیم. درباره‌ی خیلی مسائل ذهنمان درگیر است که به هر سرانجامی که برسد، اثر چندانی برای ما ندارد؛ اما داستان این حدیث، متفاوت است. این حدیث زندگی آدم را عوض میکند. مختصر برخی مطالب از مفصل آن مؤثرتر و مفیدتر است. انسان وقتی در آن‌ها تأمل میکند، به جای آن‌که شرح آن به لفظ بیاید به قلب می‌آید. مطالبی را می‌فهمد که نمیتواند به زبان بیاورد. فقرات این روایت از این دسته است.
روایت دیگری است که مربوط به نیمه‌ی ماه رجب است، اما جمله‌ای از آن در مورد کل ماه رجب است: یَا آدَمُ قُلْ لِوُلْدِکَ أَنْ یَحْفَظُوا أَنْفُسَهُمْ فِی رَجَبٍ فَإِنَّ الْخَطِیئَةَ فِیهِ عَظِیمَة... ای آدم ابوالبشر! به فرزندانت بگو که خود را در ماه رجب از گناه حفظ کنند، چرا که گناه در این ماه بزرگ است. گناه همیشه بزرگ است، اما در رجب بزرگ‌تر است. این نکته مهمی است که ویژگی‌های این ماه فقط از یک طرف نیست. از طرف دیگر کسی که حریم ماه رجب را نگاه نمیدارد و گناهان را درو میکند، احترام ماهی که خدا آن را بزرگ داشته را حفظ نکرده است؛ لذا مستحق عقاب اضافه است.
_________________________________
[1] . بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج68، ص: 221.
[2] . مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، ج1، ص: 152.
[3] . الإقبال بالأعمال الحسنة (ط - الحدیثة)، ج3، ص: 174.
کوتاه و شنیدنی‌های مرتبط
اطلاعات
- آلبوم سخنرانی: متفرقه
- برگزارکننده: متفرقه
- دسته بندی: تذکرات اخلاقی